Nadanie sztandaru to jedno z najważniejszych wydarzeń w historii każdej jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej. To uroczystość podniosła, pełna tradycji, symboliki i emocji. Sztandar nie jest zwykłym darem – to uświęcony znak tożsamości, wspólnoty i służby. W niniejszym artykule prześledzimy krok po kroku, jak wygląda ta niezwykła ceremonia, co ją poprzedza i jakie znaczenie ma każdy jej element.
Inicjatywa i pierwsze kroki – kiedy jednostka może otrzymać sztandar?
Nie każda jednostka OSP od razu posiada swój sztandar. Zazwyczaj decyzja o jego ufundowaniu zapada przy okazji ważnego jubileuszu – 50-lecia, 75-lecia, 100-lecia działalności – lub gdy jednostka wykazuje się szczególną aktywnością i zasługami dla społeczności lokalnej.
Proces ten najczęściej inicjuje zarząd OSP lub specjalnie powołany komitet fundacyjny. To właśnie ten komitet podejmuje się zebrania środków finansowych, współpracy z władzami samorządowymi, sponsorami oraz organizuje całą uroczystość.
Projektowanie i wykonanie sztandaru – od idei do tkaniny
Zanim sztandar ujrzy światło dzienne, musi zostać zaprojektowany. W tym etapie ważne jest zachowanie zarówno tradycji, jak i indywidualnego charakteru jednostki. Projekt powinien zawierać:
- wizerunek św. Floriana (często na awersie),
- godło Polski (biały orzeł),
- nazwę jednostki i datę jej założenia,
- sentencję, np. „Bogu na chwałę, ludziom na pożytek”,
- lokalne elementy – herb gminy, symbole kulturowe lub geograficzne.
Sztandar powinien zostać wykonany przez profesjonalną firmę specjalizującą się w haftach ceremonialnych. Często jego wytworzenie trwa kilka miesięcy, ze względu na ręczne wykonanie złotych i srebrnych nici oraz dbałość o detale.
Akt poświęcenia – duchowy wymiar ceremonii
Jednym z najważniejszych momentów całego wydarzenia jest poświęcenie sztandaru. Zazwyczaj dokonuje tego kapelan strażacki lub proboszcz lokalnej parafii. Uroczystość poświęcenia ma głęboko symboliczny i duchowy charakter – to oddanie sztandaru pod opiekę Boga, to także nadanie mu statusu niemal świętego.
Podczas obrzędu duchowny odmawia modlitwę błogosławieństwa, skrapla sztandar wodą święconą, wypowiada słowa uznania dla strażackiej misji. To moment wyjątkowy – w ciszy, przy podniesionych głowach, każdy obecny czuje, że uczestniczy w czymś więcej niż tylko wydarzeniu formalnym.
Uroczyste przekazanie – chwila pełna emocji
Po poświęceniu przychodzi czas na kulminacyjny punkt – przekazanie sztandaru przez fundatorów przedstawicielom jednostki. Ceremonia ta zazwyczaj odbywa się na placu przed remizą, podczas mszy polowej lub na boisku gminnym – z udziałem społeczności, gości honorowych, władz samorządowych, strażaków z okolicznych OSP i mieszkańców.
Przedstawiciel komitetu fundacyjnego (często wójt, burmistrz lub sponsor główny) wręcza sztandar prezesowi lub naczelnikowi OSP, wypowiadając formułę:
„W imieniu społeczności i fundatorów przekazuję Wam ten sztandar jako znak wdzięczności i uznania dla Waszej służby. Strzeżcie go i noście z honorem.”
Następnie sztandar przekazywany jest pocztowi sztandarowemu – trzem wyznaczonym strażakom, którzy od tego momentu stają się jego strażnikami.
Poczty sztandarowe – honor i obowiązek
Poczet sztandarowy to nieformalna elita jednostki. Składa się zazwyczaj z trzech druhów: chorążego (trzymającego sztandar) oraz dwóch asystujących. To funkcja niezwykle odpowiedzialna – wymaga przeszkolenia, znajomości ceremoniału, umiejętności musztry i zachowania pełnej dyscypliny.
Poczty sztandarowe uczestniczą we wszystkich ważnych wydarzeniach: uroczystościach państwowych, pogrzebach strażaków, świętach kościelnych, jubileuszach. To oni reprezentują jednostkę – z dumą i godnością.
Przemówienia i odznaczenia – głos wdzięczności
Po przekazaniu sztandaru przychodzi czas na przemówienia – głos zabierają przedstawiciele samorządu, komendanci PSP, członkowie zarządu wojewódzkiego ZOSP RP. W swoich wystąpieniach podkreślają zasługi jednostki, jej wkład w rozwój lokalnej społeczności, bohaterstwo i oddanie służbie.
Często też właśnie podczas tej uroczystości wręczane są odznaczenia – dla zasłużonych druhów, sponsorów, partnerów OSP. Wyróżnieni otrzymują medale i dyplomy – o których szerzej przeczytasz w kolejnym artykule.
To również moment, by wspomnieć tych, którzy odeszli na wieczną służbę. Minuta ciszy, złożenie kwiatów pod tablicą pamiątkową – to gesty, które wzmacniają wspólnotę.
Oprawa muzyczna i wizualna – podniosłość wydarzenia
Uroczystości nadania sztandaru to nie tylko rytuał, ale także spektakl pełen wzruszeń. Często towarzyszą mu:
- orkiestry dęte,
- poczty sztandarowe z innych jednostek,
- podniesienie flagi państwowej,
- odczytanie aktu nadania sztandaru,
- salwa honorowa,
- przemarsz pododdziałów.
Wszystko to tworzy atmosferę wyjątkowości – wspólnego święta, dumy i integracji lokalnej społeczności.
Co dalej? Sztandar w codziennym życiu jednostki
Sztandar po uroczystości zostaje umieszczony w specjalnym miejscu – najczęściej w remizie, w szklanej gablocie. Jest traktowany z najwyższym szacunkiem. Przed każdą uroczystością odpowiednio się go przygotowuje – czyści, sprawdza stan drzewca i okuć, a drużyna pocztowa przeprowadza próby.
Ceremonia nadania sztandaru to coś więcej niż formalność. To hołd dla przeszłości, wyzwanie dla przyszłości i afirmacja teraźniejszości. To moment, który buduje tożsamość jednostki, cementuje wspólnotę i nadaje nową siłę do dalszej służby.
Dla wielu druhów to dzień, którego nie zapomną do końca życia – bo oto przed całym światem stają z podniesionym sztandarem, symbolem wszystkiego, co najważniejsze: służby, oddania, wspólnoty i honoru.
Materiał sponsorowany.
